Cultural centre Victor Jara

Au pied d'une collégiale du XIIème siècle, ce bâtiment condense les significations qui habitent son contexte: le tissu urbain médiéval, l'omniprésence de la pierre bleue, les rites et coutumes locaux et le désir longtemps différé d'un outil culturel contemporain

Un paysage surgi du sol

Le site concerné est implanté au cœur du centre historique de Soignies, à deux pas d’une imposante collégiale datant du XIIème siècle, qui domine la ville et les campagnes alentour. Fortement attachée à ses traditions populaires et sa socio-économie s’articulant essentiellement autour de la pierre bleue, la ville de Soignies a conservé une identité locale forte malgré la proximité de la capitale européenne.

 

L’espace public comme matrice

Comme tapi sur la place Van Zeeland, le bâtiment est conçu en continuité avec l’espace public qui l’entoure, lequel s’immisce à l’intérieur par les multiples entrées disposées autour du bâtiment. Son emprise au sol est réduite afin de dégager une nouvelle place publique sur son flanc Est. Cette place apparaît comme un foyer extérieur. Elle s’inscrit naturellement dans le dessin des rues, ruelles et places héritées de l’époque médiévale.

Le projet est habillé de croûtes de pierre brute, et ses formes évoquent un étrange rocher surgi du sol, racontant le lien originel de la ville avec sa pierre. Les espaces intérieurs prolongent cette logique sculpturale, pondérée dans la salle par les ambitions d’un outil à haut niveau d’exigence, permettant d’envisager pour la ville une politique culturelle à l’échelle régionale.

Les foyers intérieurs de la salle, entièrement vitrés, s’étirent le long des façades et transforment ce qui devait être une boîte fermée en lieu ouvert qui illumine la ville le soir venu.

 

Le théâtre est dans la rue

La proposition déborde de son ambition première, qui est la construction d’une salle de spectacle à vocation polyvalente, pour prendre la mesure de son intégration dans ce contexte dense et fortement typé. Le projet présente, dans sa morphologie, les deux versants d’une dynamique culturelle: culture institutionnelle (la salle intérieure) et culture populaire (les déambulatoires et gradins extérieurs, supports aux fêtes de rue, manifestations diverses ou simplement déambulations piétonnes).

Ce faisant, le bâtiment évite la logique de la boîte fermée et propose une interprétation très urbaine de la notion de spectacle, en permettant à la salle de rayonner largement sur son environnement, et au public d’opérer une appropriation du bâtiment sur des modes multiples et ludiques, même lorsque celui-ci est fermé.

 

Une petite grande Salle

La salle, prise dans un écrin de lumière, renvoie l’obscurité propice au spectacle grâce à ses boiseries sombres, également correcteurs acoustiques. La surface scénique est étendue jusqu’à la moitié de la surface totale, permettant les spectacles de danse et de théâtre ambitieux. Les gradins télescopiques garantissent une souplesse d’utilisation de 400 places assises à 600 places debout suivant le type d’événement. La galerie supérieure, haut perchée, de même que la courbe de visibilité des gradins, invite à une plongée dans l’espace de la scène.

+ more
Dit gebouw, dat zich aan de voet van een 12de eeuwse kapittelkerk bevindt, verenigt in zich het Middeleeuwse stedelijke weefsel, de alomtegenwoordigheid van blauwe steen, de lokale rituelen en tradities en de sinds lange tijd bestaande vraag naar een hedendaagse culturele bestemming.

Een landschap dat uit de grond oprijst 

De site is gelegen in het hartje van het historische centrum van Soignies, vlakbij de imposante Kapittelkerk uit de XIIde eeuw die de stad en de omringende velden domineert. Sterk gehecht aan haar folkloristische tradities en haar socio-economie die voornamelijk rond de blauwe steen draait, behield de stad Soignies een sterke lokale identiteit ondanks de nabijheid van de Europese hoofdstad.

 

De publiek ruimte als matrix

Verscholen op het Van Zeelandplein, werd het gebouw ontworpen in het verlengde van de omringende openbare ruimte, die het gebouw binnendringt langs de vele ingangen rondom.

Door de afdruk van het gebouw te beperken werd er aan de oostkant een plein gecreëerd dat verschijnt als een buiten-foyer. Het integreert zich op een natuurlijke wijze in het Middeleeuwse patroon van straten, steegjes en pleinen.  

Het gebouw is bekleed met ruwe steenkorsten en rijst als een ongewone rots op uit de grond. Het vertelt het verhaal van de verbondenheid van de stad met zijn steen. De binnenruimtes liggen in het verlengde van deze sculpturale logica, in evenwicht gehouden door de zaal met de ambities van een hoogwaardig instrument waarmee de stad een culturele politiek op hoog niveau kan overwegen.

De foyer van de zaal is volledig beglaasd en strekt zich uit langs de gevel. Het transformeert zo een gesloten doos in een open ruimte die de stad verlicht als de avond valt.

 

Het theater in de straat

Het voorstel gaat verder dan zijn oorspronkelijke opzet : de bouw van een polyvalente toneelzaal en versterkt zo de impact van zijn integratie in deze sterk kenmerkende context te versterken. De gedaante van het gebouw geeft uiting aan twee facetten van een culturele dynamiek: enerzijds de institutionele cultuur (de toneelzaal) en anderzijds de folkloristische cultuur (de rondgang van het gebouw en de buitentrappen waar men straatfeesten, carnaval en andere evenementen kan organiseren, of simpelweg toevallige voorbijgangers kan ontvangen).

Hierdoor vermijdt men dat het gebouw een gesloten doos wordt en biedt men een erg stedelijke beleving aan de voorstellingen. De zaal straalt uit in haar omgeving en het publiek is in staat zich het gebouw toe te eigenen op verschillende en speelse manieren, zelfs wanneer dit gesloten is.

 

Een kleine grote zaal

De zaal zit gevangen in een lichtdoos. Zijn donkere houtwerk weerkaatst de duisternis, iets wat eigen is aan het toneel en doet eveneens dienst als akoestische verbeteraars.

De oppervlakte van de scène strekt zich uit tot in de helft van de totale oppervlakte. Dit maakt grootse dans –en theatervoorstellingen mogelijk. De inschuifbare tribune garandeert een zekere flexibiliteit in gebruik; van 400 zitplaatsen naar 600 staanplaatsen al naargelang de aard van de voorstelling. De hoogste gallerij, met dezelfde zichtbaarheidscurve als de tribune, nodigt je uit om in de ruimte van de scène te duiken.

+ en savoir plus
At the feet of a XIIst century collegiale, this building integrates the different meanings of its context: the medieval urban tissue, the omnipresence of the blue stone (the local calcareous stone), local rites and customs, and the long delayed desire for a contemporary cultural tool
Nature
New construction
Program
Cultural hall with a capacity of 400 seatings / 600 standings
Location
Place Van Zeeland - 7060 Soignies
Duration
2005-2009 - completed
Client
City of Soignies - Dexia bank
Author(s)
MA - L'Escaut-Weinand / Full mission of architecture
Surfaces
gross : 1.950m²
Budget (excl vat)
3.000.700 € (arch.) + 595.000 € (sceno)
Team Escaut
Michael Bianchi (partner in charge) - Florence Hoffmann - Pierre Larauza - François Lichtle - Olivier Bastin - Catherine Dohmen - Eloisa Astudillo
More
Scenography
L'Escaut
Signage
L'Escaut
Acoustics
Rémi Raskin (Capri Acoustique)
Artist
Domitienne Cuvelier
Structure
BE Weinand
Fluids
SECA Benelux